Ο
Buenaventura Durruti (14.7.1896 – 20.11.1936), γεννημένος στο Λεόν, στον
ισπανικό βορρά, ήταν μία από τις σπουδαίες προσωπικότητες του αναρχικού χώρου
με πλούσια δράση πριν και κατά τη διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Για
πολλούς, ο σημαντικότερος ηγέτης των αναρχικών εκείνης της περιόδου κι όχι μόνο.
Αμέτρητες ώρες δουλειάς: οργάνωση απεργιών, θεωρητική προετοιμασία, φυλακίσεις,
εκτοπισμοί. Αλλά και αμέτρητες ώρες μαχών, ιδίως κατά τη διάρκεια του ισπανικού
εμφυλίου. Σε αυτόν και στην περίφημη φάλαγγά του, τη φάλαγγα Ντουρούτι, οφείλεται
η κατάληψη της Βαρκελώνης.
Ολόκληρη η ζωή του ήταν αφιερωμένη στον αγώνα για την
επικράτηση των ιδεών του αναρχισμού, ιδίως της μπακουνικής εκδοχής, του «ελευθεριακού
κομμουνισμού». Αγώνες για τη χειραφέτηση του ανθρώπου, για ένα κόσμο πιο
δίκαιο, χωρίς φεουδάρχες, χωρίς αφέντες και χωρίς αφεντικά, χωρίς καπιταλισμό
και χωρίς καπιταλιστές, χωρίς εκμετάλλευση. Αποφασιστικός, ισχυρός, ηγέτης με κύρος. Υπό την ηγεσία του, το αναρχικό κίνημα στην Ισπανία
έφτασε να αριθμεί 1.000.000 μέλη σε πληθυσμό 11.000.000 Ισπανών.
Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει κατά τη διάρκεια
του πολέμου είχε δηλώσει: «Κάνουμε πόλεμο και ταυτόχρονα και
επανάσταση. Αυτό απαιτούν, κατά τη γνώμη μου, οι συνθήκες. Τα επαναστατικά
μέτρα που αφορούν ολόκληρο τον λαό, δεν παίρνονται μόνο για τα μετόπισθεν, τη
Βαρκελώνη. Ισχύουν και για την πρώτη γραμμή. Σε κάθε χωριό που κατακτούμε,
επαναστατικοποιείται χωρίς καθυστέρηση η καθημερινή ζωή. Αυτό είναι το
πολυτιμότερο στην εκστρατεία μας. Για κάτι τέτοιο χρειάζεται πολύ πάθος. Όταν
είμαι μόνος, σκέφτομαι συχνά πόσο μεγάλο είναι το έργο που αναλάβαμε να
κάνουμε. Και αισθάνομαι επίσης πόσο μεγάλη είναι η ευθύνη μου. Μια ήττα της
φάλαγγάς μου θα ήταν φρικτή αφού εμείς δεν μπορούμε έτσι απλά να υποχωρήσουμε
όπως ένας οποιοσδήποτε στρατός. Θα πρέπει να πάρουμε μαζί μας και όλους τους
κατοίκους των χωριών όπου βρισκόμασταν. Όλους χωρίς εξαιρέσεις. Κι αυτό γιατί
από τις προφυλακές μας μέχρι τη Βαρκελώνη υπάρχουν μόνο συναγωνιστές. Όλοι
δουλεύουν για τον πόλεμο και για την επανάσταση. Αυτή είναι η δύναμή μας...»
(σελ. 271).
«Αδιάφθορος, ακτιβιστής, βαθύτατα ηθικός, γενναίος, ικανός να εμπνεύσει, ωραίος
και επιβλητικός με γέλιο και βλέμμα μικρού παιδιού, ο Μπουοναβεντούρα Ντουρούτι
υπήρξε η προσωποποίηση της επαναστατικής ακεραιότητας, πολύ πριν τον Τσε. Κι
ένα ίνδαλμα για δεκάδες παιδιά της εποχής, σαν τον Τσε......» (από τον
ιστότοπο Roja Negra. Info).
Σκοτώθηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Πιθανόν
κατά τη διάρκεια κάποιας μάχης στη Μαδρίτη, όπου συμμετείχε με τη φάλαγγά του,
αφήνοντας για λίγο το μέτωπο της Αραγωνίας και την πολιορκία της Σαραγόσα.
Ίσως, πάλι από βολή ελεύθερου σκοπευτή, καθώς έβγαινε από το αυτοκίνητό του.
'Ισως, τέλος, από οργανωμένη συνωμοσία. Τη σορό του στη Βαρκελώνη ακολούθησε πλήθος κόσμου από όλες τις πολιτικές
παρατάξεις (εκτός από τους φασίστες, εννοείται): αναρχικοί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές,
σοσιαλδημοκράτες, ακόμα και πολίτες των αστικών κομμάτων.
«Ντουρούτι σημαίνει υπέρβαση κάθε ανθρώπινου ορίου από έναν υπερ-ήρωα που
κατέπληξε τους πάντες, μα τους πάντες, αριστερούς και δεξιούς σε ολόκληρο τον
κόσμο... δεν ήταν μόνο ο μεγάλος ηγέτης των Ισπανών αναρχικών, ήταν και ο Εξολοθρευτής
Άγγελος του Λουίς Μπουνιουέλ. Όσο ζούσε τα πλήθη των πεινασμένων τον
είχαν αποθεώσει, σχεδόν κυριολεκτικά. Κι όταν σκοτώθηκε με τρόπο μυστηριώδη, η
κηδεία τους στη Βαρκελώνη θα κινητοποιήσει ολόκληρη την Καταλωνία.
Εκατομμύρια λαού, αναρχικοί, κομμουνιστές, αστοί δημοκράτες, ξένοι εθελοντές
κλαίνε αδελφωμένοι και θρηνούν αγκαλιασμένοι την πιο μεγάλη, την πιο
χαρισματική επαναστατική προσωπικότητα όλων των εποχών. Ο αναρχικός Ντουρούτι
είναι ένα φαινόμενο που ακόμα μελετούν οι ειδικοί. Είναι η Ισπανία. Μια σύνθεση
πάθους, ομορφιάς, φινέτσας, βαρβαρότητας και αίματος..» (Βασίλης Ραφαηλίδης, Θερμοί και Ψυχροί πόλεμοι, εκδόσεις του
Εικοστού Πρώτου, σελ. 50).
Πραγματικά, μια εμβληματική μορφή.
«Η κηδεία του εξελίσσεται σε διαδήλωση. Δρόμοι παίρνουν το όνομά του, η εικόνα
του εμφανίζεται σε τοίχους, σε πλακάτ, γίνεται φυλαχτό. Η νίκη της υπόθεσής του
οδηγεί σε κανονικοποίηση, που σημαίνει σχεδόν τα πάντα: κατάχρηση και
προδοσία.'Ετσι, θα μπορούσε να γίνει επίσημα εθνικός ήρωας. Η ήττα της
ισπανικής επανάστασης τον έσωσε από αυτήν την τύχη. Έμεινε αυτό που ήταν πάντα:
ένας προλεταριακός ήρωας, ένας από τους καταπιεσμένους και κυνηγημένους. Ανήκει
στην αντι-ιστορία, εκείνη που δεν υπάρχει στα βιβλία. Ο τάφος του βρίσκεται
στην άκρη της Βαρκελώνης, στη σκιά ενός εργοστασίου. Στην άγραφη ταφόπλακα
βρίσκεις πάντα μερικά λουλούδια. Κανένας μαρμαράς δεν χάραξε πάνω το όνομά του.
Μόνο άμα κοιτάξεις καλά, μπορείς να δεις αυτό που ένας άγνωστος είχε χαράξει με
σουγιά και με παιδικά γράμματα: Durutti», σημειώνει ο Χ. Μ.
Ετσενσμπέργκερ, Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας, σελ. 292.
Το
βιβλίο του Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας, ιστορικό αφήγημα, βασισμένο σε αποσπάσματα μαρτυριών
ανθρώπων που συνδέονταν κατά διάφορους τρόπους με τον Ντουρούτι, διανθισμένο
με εκτενή σχόλια πολιτικού ενδιαφέροντος από τον ίδιο τον συγγραφέα, ιδιαίτερα
κατατοπιστικά για τις συγκεκριμένες συνθήκες εκείνης της περιόδου, είναι η
ιστορία αυτού του ανθρώπου. Είναι όμως, ταυτόχρονα και η ιστορία των
Ισπανών αναρχικών, που οργανώθηκαν κατά χιλιάδες στο CNT-FAI και πρωτοστάτησαν
στον αντικαπιταλιστικό και στον αντιφασιστικό αγώνα με αυτοθυσία και
ανιδιοτέλεια. Όπως, επίσης, με ανιδιοτέλεια στρατεύτηκαν στην ίδια υπόθεση
αναρχικοί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές και, γενικά, δημοκράτες από όλη την Ευρώπη
και από όλον τον κόσμο. Ενδεικτικές οι περιπτώσεις του Έρνεστ Χέμινγουέυ, του
Τζόρτζ Όργουελ, του Αντρέ Μαλρώ. Μακρύς ο κατάλογος.
«Οι πρώτοι εθελοντές έφτασαν στις αρχές του Αυγούστου από τη Γαλλία. Ήταν
Γάλλοι και Ιταλοί αναρχικοί. Ήρθαν στη Βαρκελώνη από τα Πυρηναία για να πάρουν
μέρος στους αγώνες ενάντια στον διεθνή φασισμό. Μπήκαν σε ισπανικές μονάδες και
αγωνίστηκαν στο μέτωπο της Αραγωνίας. Ακολούθησαν και μεγαλύτερες ομάδες Ιταλών
αντιφασιστών όλων των αποχρώσεων: αναρχικοί, κομμουνιστές, συνδικαλιστές και
φιλελεύθεροι. Οι Ιταλοί εθελοντές έφτιαξαν την ταξιαρχία Garibaldi. Αυτή η
ταξιαρχία διακρίθηκε ιδιαίτερα στις μάχες για τη Χουέσκα. Πολυάριθμοι Ιταλοί
αναρχικοί και φιλελεύθεροι σοσιαλιστές έδωσαν τη ζωή τους σε αυτόν τον αγώνα.
Τον Σεπτέμβριο του 1936 ιδρύθηκε η ταξιαρχία "Σάκο και Βανσέττι" από
ξένους μαχητές. Μετά ενώθηκε με τις ομάδες που βρίσκονταν κάτω από τις διαταγές
του Ντουρούτι. Ο συνολικός αριθμός αυτών των μαχητών δεν πρέπει να ξεπέρασε
τους 3.000. Ήταν βασικά άγνωστοι στο εξωτερικό, κι αυτό γιατί δεν ανήκαν στις
οργανωμένες από τους κομμουνιστές Διεθνείς Ταξιαρχίες. Οι αναρχοσυνδικαλιστές,
βέβαια, δεν είχαν καμιά διάθεση να προσελκύσουν στη χώρα τους ξένους μαχητές.
Δεν τους έλειπαν οι άνθρωποι. Στα συνδικάτα είχαν αρκετούς αγωνιστές. Το ίδιο
συνέβαινε και με τη σοσιαλιστική UGT. Και στους δυο έλειπαν μόνο τα όπλα. Η
κατάσταση, όμως, δεν ήταν η ίδια και για το κομμουνιστικό κόμμα. Οι
κομμουνιστές στην Ισπανία είχαν τόσο λίγους οπαδούς που σε ολόκληρη τη χώρα δεν
μπορούσαν να φτιάξουν παρά μόνο δύο έως τρεις φάλαγγες....» (σελ. 243-244).
