Στέφαν Τσβάιχ, Μενορά, το θαμμένο κηροπήγιο (Άγρα)

 

Η νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ, «Μενορά, το θαμμένο κηροπήγιο» αντλεί την υπόθεσή της από τον εβραϊκό θρύλο της επτάφωτης λυχνίας, του κηροπηγίου που, σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, ο Θεός υπαγόρευσε στον Μωυσή να κατασκευάσει και φυλασσόταν στον ναό του Σολομώντα. Από αυτόν μεταφέρθηκε στη Ρώμη από τον Τίτο όταν υπέταξε την Ιουδαία και από εκεί το 455 μ.Χ. πέρασε στους Βανδάλους κατά τη λεηλασία της Ρώμης. Επί Ιουστινιανού, ο στρατηγός Βελισάριος το έφερε στην Κωνσταντινούπολή. Ένα αγόρι, ο Βενιαμίν, «ο άνθρωπος που δοκιμάστηκε σκληρά», αυτόπτης μάρτυρας της αρπαγής της από τους Βανδάλους, πήγε στο Βυζάντιο για να το ζητήσει εκ μέρους όλων των Εβραίων της οικουμένης από τον Ιουστινιανό και έζησε ως τα βαθιά γεράματα για να αφηγηθεί την περιπλάνησή της στις επόμενες γενιές.
 
Η νουβέλα αυτή δημοσιεύτηκε το 1937 στη Βιέννη, όταν γιγαντωνόταν το κύμα αντισημιτισμού και πολλαπλασιάζονταν οι διώξεις κατά των Εβραίων από τους ναζί, και στην πραγματικότητα είναι μια μεταφορά για την αδιάκοπη περιπλάνηση του λαού αυτού σε ολόκληρη τη Γη.
 
Ο Στέφαν Τσβάιχ, Αυστριακός Εβραίος, Ευρωπαίος και κοσμοπολίτης, μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στο Ράιχ, εγκατέλειψε την πολυπολιτισμική Βιέννη και περιπλανήθηκε, όπως και πολλοί άλλοι αντιφρονούντες συμπατριώτες του και Γερμανοί,  ανέστιος σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, έφτασε μέχρι τις ΗΠΑ και κατέληξε στη Βραζιλία. Εκεί στις 22 Φεβρουαρίου του 1942 αυτοκτόνησε μαζί με τη σύζυγό του, αφήνοντας ένα γράμμα στο οποίο αποτύπωνε την αγωνία του για το μέλλον της Ευρώπης και της ανθρωπότητας. Μεταξύ άλλων έγραφε: «... ο κόσμος της γλώσσας μου σκοτείνιασε για μένα και η Ευρώπη, ο χώρος των πνευματικών δεσμών μου, έχει κι αυτή αφανιστεί. Οι δικές μου δυνάμεις εξαντλήθηκαν από τα ατελείωτα χρόνια της ξενιτιάς, μακριά από τα μέρη που με σημάδεψαν. Σκέφτομαι λοιπόν πως είναι καλύτερο να τερματίσω τη ζωή μου έγκαιρα και με το κεφάλι ψηλά, μια ζωή στην οποία η πνευματική εργασία ήταν πάντα η μεγαλύτερη χαρά και η ελευθερία το ύψιστο αγαθό. Χαιρετώ όλους μου τους φίλους. Εύχομαι να δουν πάλι όλες τις αυγές που θα ξημερώσουν μετά τη μακριά νύχτα! Εγώ πάντα πιο ανυπόμονος, θα προπορευτώ...».

 

Έριχ Κέστνερ, Στο χείλος της αβύσσου (Πόλις)

 

Ο Γιάκομπ Φάμπιαν, διδάκτορας της φιλολογίας εργάζεται σε διαφημιστικό γραφείο, όμως απολύεται. Άνεργος και χωρίς σκοπό, περιφέρεται στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου και έρχεται σε επαφή με τον σκοτεινό κόσμο του. Εξερευνά τα παράνομα καμπαρέ και τα παράνομα πορνεία που παρέχουν κάθε είδους ερωτικές απολαύσεις, τα μπαρ και τα καφέ, τα τραμ, τα μαγαζιά, τα ατελιέ και τα κινηματογραφικά στούντιο. Στο Βερολίνο του '30 ο πληθωρισμός εξανεμίζει τις οικονομίες, η ακρίβεια θερίζει και η ανεργία καλπάζει. Ο κόσμος παραδίδεται στο αλκοόλ, στις ναρκωτικές ουσίες και στις ηδονές σαν να μην υπάρχει αύριο. Ζει στην παρακμή και περιμένει τον ναζισμό που προελαύνει. Οι ιδεολογικές συγκρούσεις μαίνονται και το αριστερό μέτωπο, αποτελούμενο από σοσιαλιστές, μαρξιστές, κομμουνιστές, αναρχικούς προσπαθεί να προτάξει κάποια αντίσταση. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, όμως, πνέει τα λοίσθια, η Γερμανία και το Βερολίνο βρίσκονται στο χείλος της αβύσσου...

Το μυθιστόρημα του Έριχ Κέστνερ, "Στο χείλος της αβύσσου" εκδόθηκε το 1931 και, εννοείται, κυνηγήθηκε από τους ναζί. Ωστόσο στους πρώτους μήνες της κυκλοφορίας του πρόλαβε να πουλήσει 30.000 αντίτυπα, έστω και αλλαγμένο και λογοκριμένο.

Ο συγγραφέας Έριχ Κέστνερ, από τη Δρέσδη, στρατιώτης στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, επιστρέφοντας από το μέτωπο, σπούδασε φιλολογία και ιστορία και εργάστηκε στην αριστερή εφημερίδα Neue Leipsiger Zeitoung ως κριτικός. Τα περισσότερα έργα του απαγορεύτηκαν από τους ναζί -μάλιστα έγινε και αυτόπτης μάρτυρας της καύσης των βιβλίων του (!) - και διαγράφηκε από το σώμα των συγγραφέων του Ράιχ. Έκτοτε δημοσίευε μόνο με ψευδώνυμα. Επιλέγει ως στόχους του την κοινωνική υποκρισία, την οικογένεια, το κράτος, τον στρατό και τον μιλιταρισμό, πάντα από τη σκοπιά του στρατευμένου ουμανιστή συγγραφέα.
Το βιβλίο "Στο χείλος της αβύσσου" από τις Εκδόσεις Πόλις, είναι στην πλήρη του μορφή, χωρίς παραποιήσεις και χωρίς συντομεύσεις. Και είναι εξαίρετο.